Στις 26 Φεβρουαρίου η Εκκλησία τιμά την Αγία Φωτεινή την Σαμαρείτιδα .Στο τέταρτο κεφάλαιο του κατά Ιωάννη Ευαγγελίου, διαβάζουμε για την συνάντηση του Χριστού με μια Σαμαρείτιδα γυναίκα, που είναι η Αγία Φωτεινή η Σαμαρείτιδα. Το ευαγγελικό απόσπασμα είναι πραγματικά ιδιαίτερα πλούσιο σε νοήματα . Πιστεύω πως την ημέρα της μνήμης της Αγίας Φωτεινής (26 Φεβρουαρίου) αξίζει να το διαβάσουμε και να εμβαθύνουμε σε αυτό.

Η Ευαγγελική περικοπή (μετάφραση με ερμηνεία Π. Τρεμπέλα)

Έρχεται, λοιπόν, εις πόλιν της Σαμαρείας, η οποία ελέγετο Συχάρ, πλησίον στο μέρος που είχε δώσει ο Ιακώβ στον υιόν του τον Ιωσήφ. Υπήρχε δε εκεί το πηγάδι του Ιακώβ. Ο Ιησούς, λοιπόν, κουρασμένος καθώς ήτο από την οδοιπορίαν, εκάθισε με απλότητα κοντά στο πηγάδι. Η ώρα δε ήτο εξ από την ανατολήν του ηλίου, δηλαδή δώδεκα μεσημέρι. Την ώραν εκείνην έρχεται μία γυναίκα από την Σαμάρειαν, να βγάλη νερό. Της είπε ο Ιησούς• “δος μου να πιώ”. Διότι οι μαθηταί του, που θα εφρόντιζαν να βγάλουν νερό από το πηγάδι, είχαν υπάγει εις την πόλιν, δια να αγοράσουν τροφάς. Λεγει τότε εις αυτόν η Σαμαρείτις• “πως συ, που είσαι Ιουδαίος, ζητείς νερό να πιής από εμέ, η οποία είμαι Σαμαρείτισσα;” Είπε δε αυτό, διότι οι Ιουδαίοι εμισούσαν και απεστρέφοντο τους Σαμαρείτας και δεν ήθελαν να έχουν καμμίαν επικοινωνίαν και σχέσιν με αυτούς. Απήντησεν ο Ιησούς και της είπε• “εάν εγνώριζες την δωρεάν, την οποίαν ο Θεός δίδει στους ανθρώπους, και ποιός είναι αυτός που σου λέγει, δος μου να πιώ, συ θα εζητούσες από αυτόν και θα σου έδιδε πηγαίο νερό, που δεν στειρεύει ποτέ. Λεγει εις αυτόν η γυναίκα• “Κυριε, ούτε δοχείον έχεις, δια να βγάλης νερό, και το πηγάδι είναι βαθύ. Από που λοιπόν έχεις, και μάλιστα την ώρα αυτήν, το δροσερό νερό; Μηπως συ είσαι ανώτερος από τον πατέρα μας τον Ιακώβ, ο οποίος έδωκε το πηγάδι εις ημάς, και από το νερό του οποίου έπιε και αυτός και τα παιδιά του και όλα τα ζώα που έβοσκε;” Απήντησεν ο Ιησούς και της είπε• “καθένας, που πίνει από το νερό αυτό, θα διψάση πάλιν. Εκείνος όμως που θα πιή από το νερό, το οποίον εγώ θα του δώσω, δεν θα διψάση ποτέ, αλλά το νερό, που εγώ θα του δώσω, θα μεταβληθή μέσα του εις αστείρευτον πηγήν πνευματικού ύδατος, που θα αναβλύζη πάντοτε και θα του χαρίζη αιωνίαν ζωήν”. Λεγει προς αυτόν η γυναίκα• “Κυριε, δος μου αυτό το νερό, για να μη διψώ και να μη έρχωμαι εδώ, να βγάζω νερό”. Τοτε είπε προς αυτήν ο Ιησούς• “πήγαινε, φώναξε τον άνδρα σου και έλα εδώ μαζή με αυτόν”. Απεκρίθη η γυναίκα και είπε• “δεν έχω άνδρα”. Λεγει εις αυτήν ο Ιησούς• “καλά είπες ότι, δεν έχω άνδρα. Διότι πέντε συζύγους τον ένα κατόπιν του άλλου επήρες και τώρα αυτόν που έχεις δεν είναι νόμιμος σύζυγός σου• τούτο που είπες αληθινό είναι”. Λεγει εις αυτόν η γυναίκα• “Κυριε, από όσα μου εφανέρωσες, βλέπω ότι συ είσαι προφήτης. Θα επωφεληθώ από αυτήν την ευκαιρίαν να σε ρωτήσω δι’ ένα πολύ σοβαρόν θρησκευτικόν ζήτημα. Οι πατέρες μας ελάτρευσαν τον Θεόν στούτο εδώ το όρος, το Γαριζίν. Σεις όμως οι Ιουδαίοι λέγετε ότι εις τα Ιεροσόλυμα είναι ο τόπος, όπου πρέπει να λατρεύωμεν τον Θεόν”. Λεγει εις αυτήν ο Ιησούς• “πίστευσέ με, γυναίκα, ότι έρχεται πολύ σύντομα καιρός, που ούτε στο όρος τούτο ούτε εις τα Ιεροσόλυμα μόνον θα λατρεύσετε τον ουράνιον Πατέρα. Σεις οι Σαμαρείται, που έχετε απορρίψει τα περισσότερα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, προσκυνείτε εκείνο, το οποίον πολύ ολίγον γνωρίζετε. Ημείς οι Ιουδαίοι προσκυνούμεν εκείνο που περισσότερον από σας και από τους άλλους λαούς γνωρίζομεν. Διότι ο Μεσσίας, ο οποίος θα δώση την σωτηρίαν εις όλους τους λαούς, προέρχεται από τους Ιουδαίου. Αλλά έρχεται πλέον ώρα, και μάλιστα τώρα ήλθε, οπότε οι γνήσιοι και πραγματικοί προσκυνηταί θα τιμήσουν και θα λατρεύσουν τον ουράνιον Πατέρα με το φωτισμένον και καθαρόν πλέον πνεύμα των και με λατρείαν όχι τυπικήν και συμβολικήν, αλλά αληθινήν και σαφή. Διότι και ο Πατήρ ζητεί τέτοιοι να είναι, φωτισμένοι τον νουν και καθαροί κατά την καρδίαν, αυτοί που θα τον λατρεύουν. Ο Θεός είναι Πνεύμα, πανυπερτέλειον και πανταχού παρόν και δεν κατοικεί εις ωρισμένους μόνον τόπους. Και εκείνοι, οι οποίοι τον λατρεύουν πρέπει να τον προσκυνούν με όλην των την ψυχήν, με αφωσιωμένην την καρδίαν και την διάνοιάν των εις αυτόν, με φωτισμένην και αληθινήν γνώσιν περί αυτού και της λατρείας, που του ταιριάζει”. Λεγει προς αυτόν η γυναίκα• “γνωρίζω ότι έρχεται ο Μεσσίας, που ελληνικά λέγεται Χριστός. Οταν έλθη εκείνος, θα μας τα αναγγείλη όλα”. Λεγει εις αυτήν ο Ιησούς• “εγώ είμαι ο Χριστός, ο οποίος αυτήν την στιγμήν σου ομιλώ”. Και αυτήν ακριβώς την ώρα ήλθαν οι μαθηταί του και ηπόρησαν, διότι ο διδάσκαλός των συνωμιλούσε με γυναίκα εις δημόσιον τόπον (πράγμα το οποίον απηγόρευαν οι ραββίνοι των Ιουδαίων). Αλλά κανείς δεν είπε• τι ζητείς από αυτήν ή δια ποίον θέμα συζητείς μαζί της. Η δε γυναίκα αφήκε από την μεγάλην της συγκίνησιν την στάμνα της στο πηγάδι και έφυγε δια την πόλιν, όπου και είπεν στους ανθρώπους• “ελάτε να ιδήτε ένα άνθρωπον, ο οποίος μου είπε όλα όσα έχω κάμει. Μηπως αυτός είναι ο Χριστός;” Εν τω μεταξύ οι μαθηταί παρακαλούσαν τον διδάσκαλον και έλεγαν• “ραββί, φάγε”. Αυτός δε απορροφημένος από το υψηλόν πνευματικόν έργον του και αδιάφορος δια το υλικόν φάγητον, τους είπε• “εγώ έχω φάγητον να φάγω, που σεις δεν το ξέρετε”. Αυτός δε απορροφημένος από το υψηλόν πνευματικόν έργον του και αδιάφορος δια το υλικόν φάγητον, τους είπε• “εγώ έχω φάγητον να φάγω, που σεις δεν το ξέρετε”. Ελεγαν τότε μεταξύ των οι μαθηταί• “μήπως του έφερε κανείς να φάγη;” Λεγει εις αυτούς ο Ιησούς• “ιδικόν μου πολυτιμότατον φαγητόν είναι να πράττω το θέλημα Εκείνου, ο οποίος με έστειλε και να αποπερατώσω στον τέλειον βαθμόν και με τον τέλειον τρόπον το έργον του, δηλαδή την σωτηρία των ανθρώπων. (Ιωάν. δ’ , 4 -34 ) Από δε την πόλιν εκείνην πολλοί Σαμαρείται επίστευσαν εις αυτόν από τα λόγια της γυναικός εκείνης, που επεβεβαίωνε ότι μου είπε όλα όσα έκανα. ( Ιωάν. δ’, 39)

Γυναίκα Σαμαρείτιδα

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να σταθούμε στο γεγονός ότι ο Κύριός μας επέλεξε να συνομιλήσει σε δημόσιο με μια γυναίκα, η οποία μάλιστα ήταν Σαμαρείτιδα και αμφιβόλου ηθικής. Οι Ιουδαίοι μισούσαν τους Σαμαρείτες, για πολλούς ιστορικούς και θρησκευτικούς λόγους. Απαγορευόταν από τον νόμο τους να τρώνε ψωμί από Σαμαρείτες και θεωρούνταν ακάθαρτοι όσοι συναναστρέφονταν μαζί τους. Από την άλλη πλευρά, είναι γνωστή η θέση της γυναίκας στην εποχή εκείνη και μάλιστα στην εβραϊκή κοινωνία. Υπήρχε μια προσευχή που έλεγαν κάποιοι ραβίνοι, “Θεέ μου σ’ ευχαριστώ που δεν γεννήθηκα γυναίκα”. Οι δε γυναίκες αμφιβόλου ηθικής, ήταν άξιες θανάτου, χωρίς κανένα ελαφρυντικό.

Και όμως, εμείς εδώ βλέπουμε τον Χριστό να καταρρίπτει όλα τα παραπάνω στερεότυπα. Ζητά νερό από μια Σαμαρείτιδα, συνομιλεί μαζί της σοβαρά, αλλά και με επιείκεια και όχι κατάκριση, της επισημαίνει τα λάθη που έχει κάνει στη ζωή της. Της αποκαλύπτει μάλιστα ξεκάθαρα ποιος είναι: Εγώ είμαι ο Μεσσίας, που σου μιλώ , την διαβεβαιώνει. Διαβάζοντας την περικοπή αυτή και έχοντας στο νου μου, όλα τα παραπάνω στερεότυπα, πραγματικά συγκλονίζομαι! Δεν ξέρω αν μπορούμε ακριβώς να κατανοήσουμε το μέγεθος και το βάθος της επανάστασης και της αλλαγής που φέρνει ο Χριστός εδώ! Με έναν απίστευτα απλό και καθημερινό τρόπο , ζητώντας σαν κουρασμένος άνθρωπος λίγο νερό να δροσιστεί, καταλήγει να διδάξει και να κηρύξει το Ευαγγέλιο Του σε μια ταπεινή, απλή γυναίκα.

Κύριε δος μοι τούτο το ύδωρ

Κάτι ακόμα που μου έκανε πολλή εντύπωση είναι η ανταπόκριση της γυναίκας. Ας πάρουμε λίγο τον εαυτό μας: Εάν κάποιος μας έλεγε δυνατά τις αδυναμίες ή τα αμαρτήματά μας, πώς θα αντιδρούσαμε; Θα θυμώναμε ίσως, θα παρεξηγούμασταν. Ακόμα κι αν οι ίδιοι τα γνωρίζουμε, σε κανέναν δεν αρέσει κάποιος άλλος να του τα επισημαίνει! Κι όμως η Αγία Φωτεινή η Σαμαρείτιδα, δεν θυμώνει, ούτε αρνείται αυτά που της λέει ο Χριστός. Αντίθετα, Του ζητά να της εξηγήσει και να της λύσει τις απορίες της, με ταπείνωση. Και όταν Εκείνος της αποκαλύπτει ότι είναι ο Μεσσίας, δεν αντιδρά ούτε δυσπιστεί. Τρέχει στους συμπολίτες της να τους μεταφέρει το χαρμόσυνο νέο.

Στα σκοτάδια φως

Σε αυτές τις πολύ σκοτεινές εποχές που ζούμε, είναι μια μεγάλη παρηγοριά για τους πιστούς να καταφεύγουμε στα παραδείγματα αυτά. Έχουμε απόλυτη ανάγκη οδοδείκτη φωτεινό, που να μας καθοδηγεί. Προσωπικά δεν βρίσκω πουθενά αλλού γαλήνη και τίποτα άλλο δεν με βοηθά να συγκεντρώνομαι και να βλέπω πού πηγαίνω, όσο η μελέτη του Ευαγγελίου και των βίων των Αγίων. Ποτέ δεν ήταν “καλά τα πράγματα”. Το σκοτάδι πάντα προσπαθεί να καλύψει τα πάντα. Κι όμως, βλέπουμε ότι το σκοτάδι δεν νικά. Νικήθηκε και θα νικιέται πάντα.

Έχουμε μεγάλη ανάγκη να ξέρουμε ότι ο Χριστός θα μας βρει όπου είμαστε: στο πηγάδι βρήκε την Σαμαρείτιδα, ενώ είχε πάει να πάρει νερό. Στη δουλειά μας, στην κουζίνα μας, στην παιδική χαρά, στην παρέα μας, όπου είμαστε ο λόγος του Χριστού, μπορεί να μας βρει. Αρκεί να θέλουμε να Τον δεχτούμε και να Τον ακούσουμε, με ταπείνωση όπως η Σαμαρείτιδα.

Ψάχνοντας πρότυπα, επιλέγω να μένω στα πρότυπα αυτά, όπως η Αγία Φωτεινή η Σαμαρείτιδα. Που είχε την ταπείνωση, αλλά και την φλόγα στην καρδιά της. Που δέχθηκε τον Χριστό ως Μεσσία και Λυτρωτή, Τον ακολούθησε, έγινε η ίδια απόστολος και μαρτύρησε για Εκείνον. Επιλέγω για πρότυπό μου αυτή την μορφή γυναίκας, που εξυψώθηκε από τον Χριστό και τοποθετήθηκε στην σωστή της θέση, ως πλάσμα και αγαπητό παιδί του Θεού.

Κι έχω μεγάλη ανάγκη, ειδικά αυτή την εποχή για τέτοιες φωτεινές μορφές, όπως η Αγία Φωτεινή. Ας πρεσβεύει για εμάς.

Σας φιλώ