Δείξε μου το βιβλίο σου να σου πω ποιος είσαι!
Δεν πάει ακριβώς έτσι η παροιμία, αλλά και αυτή η παράφραση είναι τόσο αληθινή!
Μια ματιά στην βιβλιοθήκη ενός ανθρώπου έχει να πει πολλά για τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά του, ακόμα και την διάθεσή του σε μια συγκεκριμένη στιγμή. Για παράδειγμα , ανάλογα με τα βιβλία που βρίσκω στο κομοδίνο, διπλα στην κούπα του καφέ ή το γραφείο του άντρα μου, μπορώ να καταλάβω τι τον απασχολεί, αν ετοιμάζει το επόμενο κήρυγμα ή αν απλά ένα καινούργιο βιβλίο προστέθηκε στην βιβλιοθήκη μας .
Παλιοί φίλοι
Πόσες φορές, όταν επιστρέφω στο πατρικό μου, δεν πηγαίνω στις βιβλιοθήκες για να δω παλιούς μου φίλους, αλλά και για να “κλέψω” τα νέα αναγνώσματα της μαμάς, που ξέρω πως σίγουρα κάτι θα βρω ! Υπάρχει στο blog μια φωτογραφία στην κατηγορία βιβλία, όπου έχω φωτογραφίσει μερικά από τα βιβλία της βιβλιοθήκης του πατρικού μου, που με έχουν σημαδέψει μεγαλώνοντας, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο (λείπουν πολλά βέβαια, αλλά δεν χωρούσαν όλα). Φαντάζεστε τη χαρά και την έκπληξη που δοκίμασα, όταν τότε πήρα ένα μήνυμα από μια φίλη εδώ, στο οποίο μου έγραφε και την δική της έκπληξη και χαρά και οικειότητα που ένιωσε βλέποντας τα ίδια βιβλία με τα οποία μεγάλωσε κι εκείνη!
Μεγαλώνοντας με βιβλία για συντροφιά
Μέχρι που πήγα στο γυμνάσιο δεν είχαμε τηλεόραση στο σπίτι. Έτσι από πάρα πολύ μικρή έμαθα να γεμίζω τον ελεύθερο χρόνο μου με το διάβασμα. Όταν τελείωναν τα δικά μου βιβλία, έπαιρνα το βιβλία του αδερφού μου και όταν τα διάβαζα κι αυτά πήγαινα στη βιβλιοθήκη της μαμάς και κοιτούσα τα εξώφυλλα. Θυμάμαι τις Μεγάλες προσδοκίες, από τις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος που είχε στο εξώφυλλο μια ζωγραφιά, που την φοβόμουν για
κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο. Έπιανα λοιπόν το βιβλίο από τις άκρες, για να μην ακουμπήσω την ζωγραφιά και άρχιζα να διαβάζω για τους βαλτότοπους του Κεντ, χωρίς να καταλαβαίνω βέβαια τίποτα.
Επιλέγοντας βιβλία – μια δύσκολη δουλειά
Αυτό που μου έχει μείνει πάντως, είναι η επιλεκτική και πολύ ποιοτική επιλογή βιβλίων , που έκαναν οι γονείς μου. Τότε μου φαινόταν εντελώς φυσικό, το ότι, ας πούμε, υπήρχαν τα άπαντα του Ντοστογιέφσκυ στο εφηβικό μου δωμάτιο ή το ότι διάβαζα Τολστόι και Τζέιν Ώστεν στα δεκατέσσερα μου, αλλά μεγαλώνοντας κατάλαβα ότι αυτό δεν ήταν τελικά και τόσο αυτονόητο.
Μόνο όταν έγινα μαμά και άρχισαν τα αναγνώσματα για τα δικά μου παιδιά,
συνειδητοποίησα πόση φροντίδα έδειξαν οι γονείς μου μεγαλώνοντάς μας και πόση επιμέλεια πρέπει να δείχνουμε στην επιλογή των παιδικών βιβλίων. Μια “λάθος φράση” , μια ιστορία αμφιλεγόμενη, μια εικονογράφηση αποτυχημένη, μπορεί να καταστρέψει πολλά σε ελάχιστο χρόνο. Γι’ αυτό και ορισμένες φορές γίνομαι υπερβολική και περίεργη
και συγχίζομαι με τα καινούργια παιδικά βιβλία. Σε μια προσπάθεια να πάρουμε τα παιδιά από τις οθόνες, τους δίνουμε να διαβάσουν πολύ αμφιλεγόμενα αναγνώσματα. Καμιά φορά σκέφτομαι ότι είναι καλύτερα να αγοράσω έναν Αστερίξ ή ένα Μίκυ μάους, παρά αυτά τα υποτιθέμενα best sellers, που κάνουν θραύση στις αγορές.
Οι προτροπές του Μεγάλου Βασιλείου
Από την άλλη πλευρά, έρχονται να μας καθοδηγήσουν οι προτροπές του Μεγάλου Βασιλείου, από την Επιστολή του προς τους νέους. «Και εμείς λοιπόν πρέπει να πιστεύουμε ότι ευρίσκεται εμπρός μας ο πιο μεγάλος από όλους τους αγώνες χάριν του οποίου πρέπει να πράττουμε το κάθε τι και να κοπιάζουμε με όση δύναμη έχουμε για να προετοιμασθούμε γι’ αυτόν. Και να συναναστρεφόμεθα με ποιητές και λογογράφους και ρήτορες και με όλους τους ανθρώπους από τους οποίους πρόκειται να προέλθει κάποια ωφέλεια για την επιμέλεια της ψυχής… Και εμείς… εάν πρόκειται να παραμείνει αναφαίρετος σε εμάς η δόξα για το καλό, αφού προπαρασκευασθούμε με αυτούς εδώ τους εξωτερικούς διδασκάλους, τότε θα γίνουμε ακροατές των ιερών και απορρήτων μαθημάτων. Και κατά κάποιο τρόπο αφού
συνηθίσουμε να βλέπουμε τον ήλιο μέσα στο νερό, έτσι τότε θα ρίψουμε τα βλέμματά μας και σ’ αυτό το ίδιο το φως.»
Μας προτρέπει λοιπόν ο μεγάλος αυτός παιδαγωγός Άγιος να μην παραβλέπουμε την ωφέλεια που μπορούμε να πάρουμε από την εντρύφησή μας σε διαφόρων ειδών βιβλία.
Είναι και η λογοτεχνία και η ποίηση δοσμενα σπο τον Θεό. Το χάρισμα κάποιου προς συγγραφή είναι αναμφίβολα μια θεία δωρεά. Προτού λοιπόν απορρίψουμε κάτι ως κοσμικό ή μη ωφέλιμο, χρειάζεται το εξετάζουμε. Και πολύ συχνά θα ξαφνιαστούμε, γιατί πίσω από ένα ανάγνωσμα θα ανακαλύψουμε την ζωντανή παρουσία του Θεού. Κι αν ακόμα κάτι μας ξενίσει ή μας φέρει δυσφορία, ακόμα και τότε είναι και ευκαιρια να
καταλάβουμε τις ευλογίες που έχουμε στην ζωή μας ως Χριστιανοί. Συχνά σε βιβλία όπου η εκδίκηση και το μίσος είναι αυτοσκοπός , η καταστροφή της ζωής, σαν αποτέλεσμα της αμαρτίας, μας θυμίζει την Αποστολική ρήση: τα οψώνια της αμαρτίας θάνατος (Ρωμ.6,23).
Το παράδειγμα των μελισσών
Συνεχίζει όμως ο μεγάλος Πατέρας και μας θυμίζει: “Συμφωνα με όλη την εικόνα των μελισσών πρέπει να χρησιμοποιείτε τα βιβλία. Τα ίδια λοιπόν αυτά μπορώ να πω και για τους συγγραφείς και μάλιστα όταν συνθέτουν λόγους για να ψυχαγωγήσουν τους ακροατές. Δεν θα μιμηθούμε ούτε την επιτηδειότητα των ρητόρων στο να λέγουν ψέματα. Διότι το ψέμα δεν αρμόζει σ’ εμάς ούτε στα δικαστήρια ούτε σ’ άλλες πράξεις. Σ’ εμάς που έχουμε προτιμήσει τον σωστό δρόμο και την αληθινή ζωή και που έχουμε νόμο να μη καταφεύγουμε στα δικαστήρια. Αλλά θα δεχθούμε από αυτούς εκείνα μάλιστα με τα οποία επαίνεσαν την αρετή ή εστιγμάτισαν την κακία. Όπως δηλαδή από τα άνθη, άλλοι μεν απολαμβάνουν μόνον την ευωδία και το χρώμα, ενώ οι μέλισσες μπορούν να λαμβάνουν και το μέλι απ’ αυτά. Έτσι λοιπόν και εδώ είναι δυνατόν, αυτοί που δεν επιδιώκουν μόνον το τερπνό και το ευχάριστο από τους λόγους αυτούς να αποθησαυρίσουν και κάποια ωφέλεια στην ψυχή τους. Σύμφωνα λοιπόν με όλη την εικόνα των μελισσών πρέπει να χρησιμοποιείτε τα βιβλία. Διότι και εκείνες ούτε πηγαίνουν ομοίως σε όλα τα λουλούδια, ούτε πάλιν προσπαθούν να μεταφέρουν αυτά στα οποία πετούν, αλλά αφού λάβουν από αυτά όσον είναι κατάλληλο για την εργασία τους, αφήνουν το υπόλοιπο και φεύγουν. Και εμείς εάν είμεθα σώφρονες, αφού αποκομίσουμε απ’ αυτά όσον μας είναι οικείο και συγγενεύει προς την αλήθεια, τα υπόλοιπα θα τα παρατρέξουμε. Και όπως, όταν κόπτουμε από την τριανταφυλλιά το άνθος, παραμερίζουμε τα αγκάθια, έτσι και στην περίπτωση των συγγραμμάτων αυτών, αφού καρπωθούμε από αυτά όσον είναι χρήσιμο, ας προφυλαχθούμε από το βλαβερό. Ευθύς λοιπόν εξ αρχής πρέπει να εξετάζουμε το καθένα από τα μαθήματα και να το προσαρμόζουμε προς τον σκοπό, φέροντες, σύμφωνα με την δωρική παροιμία, την πέτρα προς το αλφάδι.”
Πόση σοφία διαχρονική και αλήθεια υπάρχουν στα λόγια του Αγίου! Με πόση σαφήνεια και ουσία μας δίνει οδηγίες! Και πόσο επίκαιρα εξακολουθούν να είναι όλα όσα λέει. Πραγματικά αν πρέπει κάτι να μάθουμε πρώτα εμείς να κάνουμε και ύστερα να το διδάξουμε και στα παιδιά μας είναι η κριτική σκέψη, απέναντι σε όλα. Τίποτα να μην δέχονται αβίαστα, χωρίς σκέψη, χωρίς εξέταση. Όλα να περνούν από το φίλτρο της
ωφέλειας για την ψυχή.
Τα βιβλία ο καλύτερός μας σύμμαχος
Τα βιβλία λοιπόν είναι ο καλύτερός μας σύμμαχος σε αυτή την προσπάθεια. Επειδή ο ρόλος τους είναι διττός. Αφενός η εντρύφηση στα βιβλία προσφέρει γνώσεις, εμπειρίες και σφαιρική σκέψη. Αφετέρου γιατί ακονίζει την κρίση , ακριβώς επειδή η γνώση είναι δύναμη.
Δεν είναι τυχαίο το ότι τα παιδιά σήμερα δυσκολεύονται να επιχειρηματολογήσουν ή να υποστηρίξουν αυτό το οποίο πιστεύουν. Και αναφέρομαι σε παιδιά με βαθιά πίστη. Η αιτία γι’ αυτό είναι
οι πολύ ελλιπείς γνώσεις. Δεν γνωρίζουμε γιατί δεν έχουμε μελετήσει. Κάποιοι ισχυρίζονται πως και η πολλή μελέτη συχνά φέρνει αμφισβητήσεις, ταραχή και προβληματισμούς. Όμως όταν η μελέτη γίνει με γνώμονα πάντα την δόξα του Θεού και την ωφέλεια της ψυχής μας, θα εκπλαγούμε από το πόσο καλό θα μας κάνει το να γνωρίζουμε τι ακριβώς πιστεύουμε, γιατί το πιστεύουμε και γιατί επιμένουμε να το πιστεύουμε ακόμα, κόντρα σε κάθε
αντίθετο ρευμα της εποχης.