Στις ημέρες της καραντίνας πήρε κάπου το μάτι μου κάποια αγανακτισμένα σχόλια. Ήταν εναντίον κάποιου που πρότεινε αυτές τις ημέρες να ασχοληθούμε λίγο με το νοικοκυριό. Διαβάζοντάς το εκείνη την ημέρα, είχα απορήσει. Αναρωτήθηκα γιατί άραγε είναι τόσο υποτιμητικό να ασχολούμαστε με το νοικοκυριό μας; Να ασχολούμαστε δηλαδή με το σπίτι μέσα στο οποίο ζούμε και τα πράγματα τα οποία μας ανήκουν και χρησιμοποιούμε. Είναι κάποιος, άντρας ή γυναίκα, υποδεέστερος επειδή πχ ξέρει να μαγειρεύει, να βάζει πλυντήριο, έχει καθαρό ψυγείο και τακτοποιημενα ντουλάπια; Για ποιον ακριβώς λόγο η γυναικεία χειραφέτηση ταυτίστηκε με την απαξία της φροντίδας του σπιτιού; (Δεν λέω της οικογένειας, σπίτι και νοικοκυριό έχει και ένας εργένης ή μια εργένισσα, οπότε για μένα είναι το ίδιο ακριβώς).

Στον αντίποδα βέβαια, “έπεσα” τυχαία πάνω σε ένα ρεπορτάζ. Αυτό μας έλεγε πώς πολλά νέα παιδιά δεν ήξεραν ούτε μακαρόνια να βράσουν και αναγκάστηκαν να μάθουν μαγείρεμα στην καραντίνα. Δεν είδα μέχρι το τέλος το ρεπορτάζ, αλλά με έβαλε σε πάρα πολλές σκέψεις. Ακόμα περισσότερες από τα γεμάτα αγανάκτηση σχόλια, που σας είπα παραπάνω.

Το προσωπικό μου βίωμα

Για μένα το ότι θα φρόντιζα τα πράγματά μου και το δωμάτιό μου ήταν κάτι αυτονόητο ανέκαθεν. Η μαμά μου από πάρα πολύ μικρά, μας είχε μάθει να μαζεύουμε τα ρούχα και τα παιχνίδια μας και να στρώνουμε τα κρεβάτια μας. Επίσης πολύ νωρίς άρχισα να μπλέκομαι στην κουζίνα, γιατί μου άρεσε η διαδικασία. Εκεί στα τέλη δημοτικού με αρχές του γυμνασίου ήξερα να φτιάχνω δυο τρία εύκολα φαγητά και φυσικά κέικ. Εκτός των άλλων, πολλές φορές ήταν ανάγκη να βοηθήσω στις δουλειές του σπιτιού. Σε μια μεγάλη οικογένεια, όλοι πρέπει να έχουν έναν ρόλο, για να κυλήσουν ομαλά τα πράγματα.

Έτσι μεγάλωσα έχοντας υπόψη μου πως καμιά δουλειά του νοικοκυριού δεν είναι αγγαρεία, μιας και τα ωφέλη της εμείς τα καρπωνόμαστε. Το να μπορείς να κάνεις μόνος σου σχεδόν τα πάντα , σου δίνει μια μεγάλη αίσθηση ελευθερίας και αισθήματος προσφοράς. Φυσικά, όταν ήρθα στο δικό μου σπίτι, αντιλήφθηκα πόσα περισσότερα χρειάζεται ένα νοικοκυριό και δεν τα είχα καν σκεφτεί. Γιατί ένα σπίτι ζωντανό, έχει κι αυτό τις δικές του ανάγκες. Όμως ήδη αγαπούσα να φροντίζω το σπίτι μου κι έτσι λίγες δουλειές είναι που κάνω με το ζόρι.

Όταν έγινα μαμά

Όταν λοιπόν έγινα μαμά, τα πράγματα αυξάνονταν, μαζί με τις δουλειές και τις υποχρεώσεις. Κατάλαβα πως έπρεπε τα παιδιά από μικρά να ξεκινήσουν να μαθαίνουν. Φυσικά κάθε παιδί έχει τον δικό του χαρακτήρα και τον δικό του χρόνο για να μάθει κάτι ή να ξεκινήσει να το κάνει. Ο δικός μου αγώνας όμως, να φροντίζουν τα πράγματά τους και συνακόλουθα το σπίτι, δεν σταματάει ποτέ. Εννοείται ότι δεν περιμένω από ένα δίχρονο να μην σκορπίσει παντού τα λέγκο του, μπορεί όμως να με βοηθήσει να τα μαζέψουμε μαζί. Και βέβαια υπάρχουν πάρα πολλές μικροδουλειές του νοικοκυριού, που κάθε ηλικία μπορεί να βοηθήσει.

Βλέποντας τα παιδιά να μεγαλώνουν έτσι, αλλά και κρίνοντας από τα παιδιά των φίλων μας, εντόπισα κάποια ενδιαφέροντα πράγματα. Είναι κάποια στοιχεία του χαρακτήρα που χτίζονται μέσα από την συμμετοχή του παιδιού στις δουλειές αυτές. Σ’ αυτά θέλω να εστιάσω στην ανάρτηση αυτή και να τα μοιραστώ μαζί σας σήμερα. Προφανώς δεν έχει καμία επιστημονικότητα το κείμενο αυτό, είναι οι παρατηρήσεις μου σαν μαμά, αλλά και σαν παλιά ομαδάρχισσα στην κατασκήνωση. Σημειωτέον βέβαια, πως στα περισσότερα βιβλία ειδικών για την ανατροφή που έχω διαβάσει, συνίσταται πάρα πολύ η συμμετοχή των παιδιών στις δουλειές του σπιτιού. Με αυτά κατά νου (και με πολύ καλή διάθεση!), σας προτρέπω να διαβάσετε και το υπόλοιπο κείμενο.

Χρησιμότητα και ανάληψη ευθυνών

Όταν αναθέτουμε στα παιδιά να κάνουν κάτι, τους δείχνουμε ότι είναι χρήσιμα και απαραίτητα. Ότι έχουν μεγαλώσει και μπορούν να αναλάβουν την διεκπεραίωση σημαντικών ευθυνών, απαραίτητων για όλους μας. Όταν οι κόρες μου ανέλαβαν το άδειασμα του πλυντηρίου πιάτων, για πολλές εβδομάδες κάθε φορά το ανακοίνωναν σε κάποιον. ‘Ενιωθαν πολύ περήφανες και αν με έβλεπαν να το κάνω εγώ, με έδιωχναν, μιας και οπώς λένε “είναι η δουλειά τους”. Το να νιώθει το παιδί χρήσιμο , όταν αναλαμβάνει ευθύνη, το κάνει επιπλέον να νιώθει σημαντικό. Που μας φέρνει στο αμέσως επόμενο.

Αυτοπεποίθηση

Όταν ήταν μικρά τα κορίτσια και πήγαιναν κολυμβητήριο, το μεγάλο άγχος ήταν το μετά. Ξέπλυμα, καλό στέγνωμα, ντύσιμο. Στην αρχή τις έπλενα και τις έντυνα εγώ. Ύστερα όμως, σκέφτηκα πως αφού στο σπίτι μπορούν να πλένονται και να ντύνονται μόνες τους, γιατί στο κολυμβητήριο αυτό να αλλάξει; Γιατί να τους περάσω το μήνυμα ότι δεν μπορούν μόνες τους; Οπότε σιγά σιγά άρχισε κι εκεί η ρουτίνα αυτή , να γίνεται από τις ίδιες. Όταν εγώ τις εμπιστεύτηκα πως μπορούν να το κάνουν , η αυτοπεποίθηση τους αμέσως ενισχύθηκε και όλα πήραν μόνα τον δρόμο τους.

Τα παιδιά μας μπορούν. Μπορούν να στρώσουν το κρεβάτι τους κι ας μην είναι ολόισια τα σεντόνια. Μπορούν να πετάξουν τα άχρηστα χαρτιά από το γραφείο, να διπλώσουν τις πετσέτες, να βάλουν σε λειτουργία το πλυντήριο πιάτων, να κατεβάσουν τα σκουπίδια και να φτιάξουν έναν φρουτοχυμό. Αρκεί να το πιστέψουμε κι εμείς και να τα αφήσουμε να το κάνουν. Δεν είναι δυνατόν να παίζουν στα δάχτυλα από μηνών κάθε λογής γκατζετάκια και να μην είναι ικανά να βάλουν τα παπούτσια τους στην παπουτσοθήκη!

Συχνά πυκνά αναρωτιόμαστε, πώς να τονώσουμε την αυτοπεποίθησή τους, πώς θα μάθουν να εμπιστεύονται τις δυνάμεις τους. Λοιπόν, νομίζω ότι το σπίτι μας είναι το καλύτερο μέρος να δοκιμάσουν τι μπορούν να κάνουν. Και μάλιστα χωρίς τον κίνδυνο της αποδοκιμασίας, αφού η χειρότερη δουλειά είναι μόνο αυτή που δεν έγινε!

Ενσυναίσθηση

Πολλές φορές ακούω την εξής φράση μεταξύ των παιδιών μου “Πρόσεχε να μην το χαλάσεις αυτό, κουράστηκα πάρα πολύ να το φτιάξω”. Πόσο σημαντικό είναι αυτό; Αν δεν έχεις ο ίδιος κοπιάσει για κάτι , δεν μπορείς να καταλάβεις τον κόπο του άλλου. Αυτό βέβαια ισχύει για όλα τα συναισθήματα και τις καταστάσεις. Μόνο αν “μπορείς να μπεις στα παπούτσια του άλλου”, έστω και εν μέρει, μπορείς να αντιληφθείς λίγο πώς νιώθει ή αν θα στεναχωρηθεί.

Πιστεύω ότι μέσα από το νοικοκυριό, τα παιδιά εκπαιδεύονται πάρα πολύ στην ενσυναίσθηση. Αλλιώς θα φερθούν όταν και τα ίδια έχουν βοηθήσει πχ στο να φυτευτούν τα λουλούδια στα παρτέρια, να γίνει ένα γλυκό ή να πλυθεί το αυτοκίνητο. Μαθαίνουν να σέβονται τόσο τον κόπο τον δικό τους, όσο και των άλλων. Όσα λόγια κι αν πούμε, αν τα παιδιά δεν περάσουν από κάτι, δεν θα το καταλάβουν, όπως κι εμείς άλλωστε.

Ανεξαρτησία

Ποτέ δεν ήμουν εξαρτημένη από την μαμά μου. Μου άρεσε να τα κάνω όλα μόνη μου κι αν και την δυσκόλευα αρκετά, μπορώ να πω ότι με ενθάρρυνε και με εμπιστευόταν. Κάπως έτσι μου ήταν εντελώς φυσιολογικό να μάθω και τα παιδιά να είναι ανεξάρτητα. Δεν μου αρέσει να είναι κολλημένα πάνω μου, θέλω να περνούν καλά και να τα βγάζουν πέρα είτε είμαστε μαζί όλη μέρα , είτε λείπω. Γι’ αυτό όταν άρχισαν να θέλουν να τρώνε μόνα τους, κι ας ήταν μηνών, τα άφησα. Τα κορίτσια τα ενθάρρυνα από μικρά να ντύνονται και να φορούν μόνες τους τα παπούτσια τους, να κάνουν μπάνιο και να χτενίζονται. Το ίδιο και τον μικρό. Με τον ίδιο τρόπο, όσο μεγαλώνουν επιμένω να διαβάζουν μόνες τους και να έχουν ευθύνη για τα μαθήματά τους, να ξέρουν να φτιάξουν ένα τοστ όταν πεινούν και να ψωνίζουν κάποια βασικά πράγματα. Σίγουρα δεν θα είμαι για πάντα μαζί τους. Κάποτε θα χρειαστεί να φύγουν, να ανοίξουν τα φτερά τους. Και όσο πιο έτοιμα είναι γι’ αυτή την ώρα, τόσο πιο ήσυχη θα είμαι κι εγώ.

Τα καλά κόποις κτώνται…

…Έλεγαν οι σοφοί μας πρόγονοι και είχαν τόσο δίκιο! Έχω πολυλογήσει αρκετά και μόνο ένα συμπέρασμα θα γράψω. Μέσα στο σπίτι και την οικογένεια, ένα παιδί μαθαίνει πώς να ζει σε ένα μικρό κοινωνικό σύνολο. Προετοιμάζεται για να ζήσει αργότερα στο μεγαλύτερο σύνολο, της κοινωνίας, της εργασίας του, της παρέας του, της δικής του ευρύτερης οικογένειας. Αν έχει μάθει να εργάζεται και να συνεισφέρει, να σέβεται τον κόπο του άλλου και να εκτιμά και την δική του προσπάθεια και προσφορά, σίγουρα δεν θα βγει χαμένο. Αντίθετα, αν έχει μάθει όλα να τα έχει έτοιμα στο χέρι, αν περιμένει από την μαμά του ταπεράκι για να φάει και σιδερωμένο πουκάμισο για να ντυθεί, θα χρειαστεί λίγη περισσότερη προσπάθεια για να μην πληγωθεί. Διότι δυστυχώς, στην ζωή μας τίποτα δεν μας έρχεται έτοιμο στο πιάτο. Τα καλά κόποις κτώνται λοιπόν. Κι αυτό είναι ένα μάθημα, που όσο νωρίτερα το καταλάβουμε, τόσο το καλύτερο για εμάς.

Διάκριση

Βέβαια υπάρχει μια χρυσή τομή που λέγεται διάκριση. Από προσωπική πείρα σας λέω, πως ο κίνδυνος όλο αυτό να γίνει καταναγκαστικό και ψυχοφθόρο είναι υπαρκτός. Καλό είναι να μάθουν τα παιδιά νοικοκυριό, όχι όμως εις βάρος του παιχνιδιού τους. Καλό είναι να έχουμε συμμαζεμένο σπίτι, αλλά αν είναι να τσακωνόμαστε διαρκώς, ας κάνουμε και λίγο τα στραβά μάτια και προσπαθούμε άλλη μέρα. Και το ότι θέλουμε να είναι ανεξάρτητα τα παιδιά μας, δεν σημαίνει πως δεν θα είμαστε 24/7 δίπλα τους, όταν μας χρειαστούν. Και κάτι πάρα πολύ σημαντικό επίσης. Αν εμείς κάνουμε σαν αγγαρεία το νοικοκυριό μας, ό,τι και να πούμε στα λόγια , τα παιδιά τις πράξεις θα δουν. Μόνο ό,τι αγαπάμε θα μάθουν να αγαπούν και εκείνα.

Επιβράβευση

Θυμάμαι παλιά που είχα πολύ μικρά τα κορίτσια είχα διαβάσει ένα βιβλίο , στο οποίο έγραφε ότι για τις δουλειές του σπιτιού είναι απαγορευτικό το χαρτζηλίκι. Εξηγούσε με διάφορα επιχειρήματα το γιατί. Το βασικότερο ήταν πως ουσιαστικά έπρεπε να το βλέπει σαν καθήκον το παιδί. Με την μελέτη κι άλλων βιβλίων, αλλά βασικά με την παρατήρηση της συμπεριφοράς των παιδιών και του εαυτού μου, κατέληξα στο αντίθετο συμπέρασμα. Η συμμετοχή των παιδιών και η ανάληψη από αυτά ευθυνών, πρέπει να αναγνωρίζονται και να ανταμείβονται. Ίσως όχι με χρήματα, αλλά ο έπαινος και η επιβράβευση είναι απαραίτητα. Ποιος από εμάς άλλωστε δεν λαχταρά τον καλό λόγο για ένα νόστιμο φαγητό ή ένα απόγευμα με φίλους μετά από μια μέρα σκληρής δουλειάς; Έτσι και τα παιδιά, πρέπει να νιώθουν πως αναγνωρίζεται η προσπάθεια και η συμμετοχή τους. Αλλιώς καταντά όντως αγγαρεία. Η επιβράβευση δεν χρειάζεται να είναι υλική, άλλωστε η πιο μεγάλη ανταμοιβή δεν είναι αυτή που αποτιμάται υλικά. Όμως ένα ευχαριστώ, μια αγκαλιά, μια βόλτα, μια οικογενειακή βραδιά ταινίας, το να κοινοποιήσεις σε κάποιο πρόσωπο σημαντικό για το παιδί, είναι πάντα ευπρόσδεκτες ανταμοιβές.

Εκτός εποχής

Καθώς γράφω αυτές τις γραμμές θυμάμαι κάποια σχόλια που είχαν γράψει για μένα. Έλεγαν λοιπόν ότι είμαι συντηρητική και παλαιάς εποχής, με αρνητικό πρόσημο βέβαια. Πράγματι, φαίνεται ότι όλα αυτά είναι εκτός εποχής. Το να φροντίζεις το σπίτι σου, να το νοιάζεσαι , να δείχνεις αγάπη στα μικροπράγματα ή να θυμηθείς να φυτέψεις τα παρτέρια στην εποχή τους, για να είναι όμορφο το μπαλκόνι. Δεν καταλαβαίνω βέβαια για ποιον λόγο είναι παλιομοδίτικο και συντηρητικό το να μπορούμε να φροντίζουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας . Προσωπικά πιστεύω ότι είναι τόσο βασικό, όσο το να ζούμε. Γι’ αυτό θέλω τα παιδιά μου, και τα κορίτσια μου και ο γιος μου, να μάθουν νοικοκυριό.

Σας φιλώ!